Amsterdam Noord was lange tijd nogal geïsoleerd van de rest van de stad. Ooit was hier het galgenveld. Vervolgens werd Noord het kloppende hart van de scheepsbouw en industrie. Nu stroomt het misschien wel meest Amsterdamse stadsdeel van de stad vol met nieuwkomers. Er wonen op het moment 100.000 mensen. Over 30 jaar zullen dat er volgens Onderzoek en Statistiek al 150.000 zijn.
Noord is het grootste stadsdeel van Amsterdam. Het is bijna 8 keer zo groot als Centrum en 6 keer zo groot als West. Het stadsdeel grenst aan de noordkant aan het prachtige Waterland. Weilanden en schilderachtige dijkdorpjes bepalen de sfeer. Aan de zuidkant ligt het IJ, de oude haven. Eerst kon je alleen oversteken met de pont en later ook met de Schellingwoudebrug, de IJ- en de Coentunnel. Sinds 2018 verbindt de Noord/Zuidlijn Noord met de stad.
1938. De Buiksloterweg. Wachtenden voor de pont. Rechts het wachthuisje en links het gebouw van de Tolhuispont. Op de achtergrond café-restaurant Het Tolhuis.
De bevolking van Noord groeit nu razendsnel, de huizenprijzen stijgen en er worden nieuwe wijken gebouwd. Het warme ‘oer-Amsterdamse karakter’ raakt wat in de verdrukking. We nemen u aan de hand van prachtige foto’s mee door de geschiedenis van stadsdeel Noord.
1820. Wintergezicht aan de Volewijck, met enkele toeschouwers bij de galgenput. Vanaf 1393 was dit eeuwenlang het belangrijkste stukje Amsterdam aan de overkant van het IJ. Tot 1795 was hier namelijk het galgenveld waar veroordeelden na de executie werden opgehangen, als afschrikwekkend voorbeeld.
1918. Piepklein huisje van een palingvisser aan de Laanweg. De palingvissers uit Volendam woonden door de week in Amsterdam Noord en gingen in het weekend naar huis.
1930. Vliegtuigen in aanbouw in een hal van de Nederlandse vliegtuigenfabriek Fokker aan de Papaverweg. In de jaren 1920 werd Fokker de grootste vliegtuigbouwer ter wereld. In de fabriek aan de Papaverweg werden rompen en vleugels gemaakt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog namen de Duitsers de Fokkerfabrieken in beslag. Op 17 juli 1943 vond een bombardement plaats dat de Fokkerfabrieken had moeten raken, maar de bommen kwamen in de aangrenzende woonwijk terecht met 200 doden als gevolg. Het was een afschuwelijk drama en het zwaarste bombardement op Amsterdam.
1930. Luchthaven Schellingwoude. De Dornier DO X. Een 6-motorig watervliegtuig. Naast Schiphol werd in 1916 ook de vliegbasis Schellingwoude in gebruik genomen voor watervliegtuigen van de marine. Deze locatie op Zeeburg met de benaming Marine Vliegkamp was operationeel tot de jaren 50. Soms landden er ook burgervliegtuigen zoals de vliegboot Dornier Do X, die op zijn reis naar Amerika in 1930 ook Amsterdam aandeed. In de beginjaren van de luchtvaart was het nog onduidelijk of land- of watervliegtuigen de toekomst hadden. Pas eind jaren 30 werd duidelijk dat de vliegtuigen die gebruikmaakten van vliegvelden het meest betrouwbaar waren. Voorzieningen voor watervliegtuigen werden toen opgeheven.
1939. Van der Pekstraat. Woonbuurt in de Buiksloterham tussen het Mosplein en het Van der Pekplein, gebouwd tussen 1917 en 1926. Vrijwel alle woningen zijn ontworpen door architect Van der Pek, die in 1919 overleed. De centrale straat en het zuidelijke plein werden toen naar hem vernoemd. Later werd zijn naam gebruikt voor de hele buurt.
1950. Het te water laten van een schip op de helling van de Nederlandsche Dok- en Scheepvaart Maatschappij (NDSM). De werf ging in 1984 failliet. Dat was een symbolisch moment voor het verdwijnen van de industrie in Amsterdam. In plaats van op van arbeiders en fabrieken ging de economie vooral draaien op de dienstverlening. In het verleden was de NDSM een van de grootste en modernste scheepswerven ter wereld. Op de NDSM-werf staan nog veel gebouwen en voorwerpen uit deze tijd. Al jaren trekt de werf creatieve ondernemers en vele bezoekers uit binnen- en buitenland. De NDSM-werf is in Noord en de rest van Amsterdam een begrip. Nu vooral door de dancefeesten en voorstellingen die er worden gehouden, maar ook door het rauwe karakter en de lege ruimte van het gebied. Bekijk de plannen voor het terrein.
1957. Stuwadoors van de KNSM (De Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij) aan de Levantkade tijdens de schaft. Stuwadoors zijn laders en lossers van schepen. In 1981 sloot het bedrijf zich aan bij Nedlloyd, dat nu gefuseerd is met een Brits bedrijf.
1960. Kometensingel 265-315. De overstroming van Tuindorp Oostzaan verraste ook een stadsbus die over de Meteorenweg reed. Op 14 januari 1960 brak de dijk bij het Noordzeekanaal. Tuindorp Oostzaan overstroomde. Nadat de dijk op 16 januari was gedicht, begon men met het wegzuigen van de enorme watermassa. Op 29 januari konden de bewoners terugkeren naar hun huizen. Toen ze binnenkwamen, was de schrik groot. Veel meubilair was onherstelbaar beschadigd en kon meteen naar buiten gedragen worden.
1960. Meteorenweg 146-150. Schoonmaakwerkzaamheden na de dijkdoorbraak in Tuindorp Oostzaan.
1968. Luchtfoto naar zuidoosten, met Molenwijk in aanbouw. Molenwijk is ontworpen door architect Klaas Geerts, en bestaat voor 100 procent uit hoogbouw. Van bovenaf gezien lijken de gebouwen op de wieken van een molen. Vandaar de naam ‘Molenwijk’.
1973. Nieuwendammerdijk 167-177. De naam Nieuwerdam stamt uit 1516. De knusse aan weerszijden bebouwde dijk is 1,8 kilometer lang. De dijk heeft nog het beeld van het oude Holland.
1978. Familie in de Bloemenbuurt. Foto: Steye Raviez. De bloemenbuurten in Oud-Noord liggen ten westen van het Noordhollandsch kanaal, in de Buiksloterham. De Grasweg kreeg zijn naam in 1912 en is de oudste weg of straat met een bloemennaam in Noord. De Distelweg is van 1914 en de Asterweg van 1915. Er zijn 8 ‘bloemenbuurten’ met een opvallend Amsterdams karakter.
1985. Tieners op de Meeuwenlaan.
2003. IJdoornpolder. Op de achtergrond het Vuurtoreneiland. Beneden Durgerdam. Het oude Waterland is nog leeg en intact. De nieuwbouw gebeurt binnen de bebouwde kom, volgens het idee van de ‘verdichting’.
Het Eye Film Instituut Nederland op Overhoeks, IJpromenade 1, gezien vanaf het IJ. Rechts Toren Overhoeks. De A’DAM toren uit 1966 als kantoor en laboratorium van Shell. Sinds 2016 is het herontwikkeld tot een combinatie van kantoren, uitgaansgelegenheden en een observatiepunt met een ronddraaiend restaurant. Het nieuwe aangezicht van de IJ-kant van Noord benadrukt de verandering van Noord van een industriegebied naar een moderne woonwijk.
Uniek kijkboek oud-Amsterdam
Amsterdam wordt wereldwijd erkend als van de mooiste en interessantste steden ter wereld. ‘Straten van Amsterdam’ is een rijk geïllustreerd boek over de stad. Het boek toont met name de belangrijkste locaties van het centrum met hun ‘gelaagde’ geschiedenis. Deze historische gelaagdheid geldt voor alle plekken in het centrum; ze gaan 750 jaar terug in de tijd. Ook de Kinkerstraat, de Albert Cuypmarkt, het Vondelpark en afgebroken fraaie gebouwen staan erin. Lezers kunnen ‘Straten van Amsterdam’ gebruiken als een visuele stadsgids: je bekijkt en leest de geschiedenis van een bepaalde route en gaat die vervolgens in het echt bekijken. Klik op de cover om dit fraaie boek te bestellen.
